Kontrola z przeszukaniem to jedna z najskuteczniejszych metod zdobywania dowodów w sprawach dotyczących niedozwolonych porozumień podmiotów gospodarczych. Dzięki niej udało się na przestrzeni ostatnich lat znaleźć dowody na istnienie, a w konsekwencji rozbić wiele szkodliwych karteli funkcjonujących na różnych rynkach. Ich uczestnicy często przez wiele lat czerpali nieuzasadnione korzyści ze wspólnego ustalania cen czy podziału rynku kosztem konkurentów i konsumentów.
Kiedy przeprowadza się kontrole?
Kontrole prowadzone są przez UOKiK jedynie w uzasadnionych przypadkach, kiedy istnieje prawdopodobieństwo, że na danym rynku może istnieć niedozwolone porozumienie, a brak jest na to powszechnie dostępnych dowodów, np. oficjalnych dokumentów. Od 2009 roku odbyło się 11 kontroli z przeszukaniem.
Przedsiębiorcy są zobligowani do współpracy w toku kontroli prowadzonych przez Prezesa UOKiK. Za brak takiego współdziałania Prezes UOKiK może nałożyć na przedsiębiorcę karę sięgającą nawet równowartości 50 milionów euro. Ustalenie tak surowej sankcji ma zagwarantować, że utrudnianie kontroli – a przez to uniemożliwienie uzyskania dowodów zakazanego porozumienia – nie będzie dla przedsiębiorcy bardziej opłacalne niż współpraca z organem antymonopolowym. Celem Urzędu nie jest bowiem karanie, a skuteczna ochrona rynku i jego uczestników.
Kara dla Plusa za brak współdziałania
Decyzja dotycząca braku współdziałania przez Polkomtel odnosi się do kontroli przeprowadzonej przez UOKiK w grudniu 2009 roku, która odbyła się jednocześnie w siedzibach pięciu spółek: PTC, Polkomtel, P4, Info TV FM oraz NFI Magna Polonia. Działania UOKiK odbywały się za zgodą sądu, w ramach postępowania wyjaśniającego prowadzonego w celu ustalenia, czy mogło dojść do zawarcia ograniczającego konkurencję porozumienia dotyczącego usługi telewizji mobilnej.
W trakcie prowadzonych czynności dwaj przedsiębiorcy – Polkomtel oraz Polska Telefonia Cyfrowa – utrudniali przeprowadzenie kontroli, w związku z czym Prezes UOKiK wszczęła postępowania w sprawie nałożenia na spółki kar pieniężnych.
W przypadku Polkomtela – operatora sieci Plus – stwierdzono kilka naruszeń. Przede wszystkim spółka nie wydała kontrolującym twardego dysku będącego własnością Urzędu, na którym kontrolujący zapisali kopie skrzynek poczty elektronicznej pracowników zajmujących się projektem telewizji mobilnej. Zgodnie z prawem, kontrolowany podmiot ma obowiązek udostępnienia i wykonania kopii m.in. nośników informacji, na których mogą znajdować się dowody wskazujące na zawarcie porozumienia. Pomimo ciążących na niej obowiązków, spółka dotychczas nie przekazała twardego dysku.
Uniemożliwiali pracę urzędnikom
Naruszeniem przepisów przez Polkomtel było również uniemożliwienie kontrolującym niezwłocznego rozpoczęcia czynności kontrolnych. Pracownicy Urzędu nie mogli rozpocząć ich równocześnie z działaniami w siedzibach innych przedsiębiorców. Kontrolującym opóźniano bowiem kontakt z członkami zarządu spółki lub osobami przez nich upoważnionymi, pomimo ich obecności w siedzibie spółki. Wskutek takich działań spółki, niemożliwe było wykorzystanie elementu zaskoczenia, bardzo często warunkującego sukces przeszukania. Opóźnienie rozpoczęcia czynności kontrolnych może bowiem umożliwić przedsiębiorcy zniszczenie dowodów lub ich ukrycie.
Kolejny zarzut dotyczy niewykonania żądania dotyczącego przekazania kontrolującym określonych dokumentów dotyczących udziału Polkomtela w projekcie telewizji mobilnej – spółka przedstawiła kontrolującym jedynie wybrane fragmenty tych dokumentów.
Muszą zapłacić 130 689 900 zł kary
Uwzględniając wagę oraz liczbę stwierdzonych naruszeń, Prezes Urzędu nałożyła na spółkę Polkomtel karę w wysokości 130 689 900 zł, co stanowi równowartość 33 milionów euro. Nałożona karastanowi więc 66 proc. maksymalnego jej wymiaru przewidzianego przepisami prawa.
Decyzja nie jest prawomocna, przysługuje od niej odwołanie do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Polskiej Telefonii Cyfrowej też się oberwało
W przypadku drugiego z przedsiębiorców, który utrudniał kontrolę Urzędu – Polskiej Telefonii Cyfrowej – nałożona została sankcja w wysokości 123 milionów zł. PTC odwołała się od decyzji do SOKiK. Nadal natomiast trwa postępowanie, które ma ustalić czy doszło do zawarcia porozumienia ograniczającego konkurencję dotyczącego usługi telewizji mobilnej.
Również Komisja Europejska traktuje utrudnianie przez przedsiębiorców kontroli jako poważne naruszenie prawa. Przykładowo KE podwyższyła, za brak współdziałania w trakcie kontroli, karę dla Sony Corporation o 30 procent. Sprawa dotyczyła ustalania cen profesjonalnych kaset wideo, a uczestnicy zmowy musieli zapłacić łącznie prawie 75 milionów euro. W innej sprawie Komisja nałożyła na E.ON Energie karę w wysokości 38 mln euro za złamanie przez przedsiębiorcę pieczęci zabezpieczającej wstęp do jednego z pomieszczeń kontrolowanego przedsiębiorcy. Prawidłowość tej ostatniej decyzji potwierdził Sąd w wyroku z dnia 15 grudnia 2010 r.
Źródło: uokik.gov.pl
