Sejmowe wystąpienie Prezesa NIK:

„Panie Marszałku! Wysoki Sejmie!
Najwyższa Izba Kontroli przeprowadziła kontrolę wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej w 2010 roku i stwierdza, że budżet w 2010 roku został wykonany zgodnie z ustawą budżetową.
Na jego realizację korzystnie wpłynęła sytuacja gospodarcza, która była lepsza niż prognozowano w założeniach do ustawy budżetowej. Szybszy niż zakładano był wzrost gospodarczy, poprawiła się nieco sytuacja na rynku pracy. Kursy złotego wobec obcych walut nie ulegały większym wahaniom.

Najwyższa Izba Kontroli oceniła pozytywnie lub pozytywnie z zastrzeżeniami wykonanie wszystkich części budżetowych oraz planów finansowych państwowych osób prawnych i funduszy celowych.

Nie stwierdziliśmy niecelowego i niegospodarnego wydatkowania środków budżetowych na większą skalę. Nieprawidłowości ujawnione w trakcie kontroli dotyczyły głównie przekroczenia upoważnień do dokonywania wydatków, nieegzekwowania zwrotu niewykorzystanych dotacji, nierzetelnego planowania dochodów i wydatków, niedochodzenia należności budżetowych, błędów w postępowaniach o udzielanie zamówień publicznych oraz w księgach rachunkowych i sprawozdaniach budżetowych. Nieprawidłowości w sprawozdaniach budżetowych zostały usunięte w trakcie kontroli lub nie miały istotnego znaczenia.
Najwyższa Izba Kontroli uznała, że sprawozdanie Rady Ministrów przekazuje prawdziwy obraz wykonania budżetu państwa.

Wysoki Sejmie!
Po raz pierwszy, w wyniku nowelizacji ustawy o finansach publicznych, w ustawie budżetowej na rok 2010 wyodrębniony został z budżetu państwa budżet środków europejskich. Oddzielone zostały dochody, wydatki i wynik budżetu państwa od dochodów, wydatków i wyniku budżetu środków europejskich. Wynik budżetu środków europejskich nie jest wliczany do wyniku budżetu państwa, natomiast deficyt budżetu środków europejskich jest finansowany w ramach potrzeb pożyczkowych budżetu państwa.

250,3 mld zł - tyle wyniosły dochody budżetu państwa. Były o 0,5 proc. wyższe od zaplanowanych w ustawie budżetowej. Wydatki natomiast, które wyniosły 294,9 mld zł, były niższe od limitu ustawowego o 2,1 proc. W rezultacie deficyt, planowany na 52,2 mld zł, wyniósł 44,6 mld zł.

Wyższe wykonanie planu dochodów należy przypisać korzystniejszym niż założono warunkom makroekonomicznym, wprowadzeniu wyższej niż przewidywano na etapie planowania budżetu stawki podatku akcyzowego na wyroby tytoniowe oraz nieplanowanej wpłacie z zysku NBP.
Dochody podatkowe zostały wykonane w kwocie ponad 222 mld zł i były niższe od prognozowanych o 0,3 proc., natomiast dochody niepodatkowe, zrealizowane w wysokości ponad 24 mld zł, przekroczyły plan o 9,3 proc. Wykonanie dochodów podatkowych, w poszczególnych pozycjach, różniło się znacząco od kwot planowanych. Plan dochodów z podatków pośrednich został przekroczony o 2,7 proc., co pozwoliło na zrekompensowanie niższego o 17,2 proc. wykonania planu z podatku dochodowego od osób prawnych oraz o 1,4 proc. z podatku dochodowego od osób fizycznych.

[...]

Wśród przyczyn niewykonania wydatków majątkowych i na współfinansowanie projektów można wymienić nieprzygotowanie zadań do realizacji, przesunięcia wdrażania projektów wymagających postępowania przetargowego na kolejny rok budżetowy, ale także oszczędności w wyniku przeprowadzonych postępowań przetargowych. W niektórych przypadkach opóźnienia wystąpiły z przyczyn niezależnych, na przykład powodzi.

Usuwanie skutków powodzi było w 2010 r. nadzwyczajnym i bardzo ważnym zadaniem finansowanym ze środków publicznych. Z budżetu państwa przeznaczono na ten cel ponad 3 mld zł, w tym z utworzonej specjalnej rezerwy 2,7 mld zł.

Na terenach dotkniętych powodzią sprawdziliśmy udzielanie pomocy poszkodowanym, działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz wspieranie jednostek samorządu terytorialnego w prowadzeniu remontów i odbudowy uszkodzonej lub zniszczonej na skutek powodzi infrastruktury. Działania te oceniliśmy pozytywnie, pomimo mankamentów, które przy takiej skali operacji i zniszczeń były nie do uniknięcia.

[...]

Dług Skarbu Państwa oraz dług całego sektora publicznego przyrastają w stopniu znacznie większym niż wykazywane deficyty. Różnica między wielkością deficytów a przyrostami zadłużenia wynika z tego, że możliwe jest - zgodnie z prawem lub przyjętą interpretacją przepisów - niezaliczanie wykorzystania środków publicznych do wydatków budżetowych.

W ostatnich latach dotyczyło to refundacji ubytku składek przekazywanych do otwartych funduszy emerytalnych oraz dofinansowania bezzwrotnymi pożyczkami agencji rolnych, Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i zakładów opieki zdrowotnej. Udzielono także pożyczek Polskim Kolejom Państwowym, które zostały spłacone akcjami i udziałami. W 2010 r. w rachunku deficytu nie została w ten sposób ujęta kwota ponad 23 mld zł. Ponadto, dotychczasowe wydatki budżetowe przenoszone są do innych podmiotów, których zadłużenie nie jest wliczane do państwowego długu publicznego. Tak stało się m.in. z wydatkami na infrastrukturę drogową, które przejął Krajowy Fundusz Drogowy. Jego zadłużenie gwarantowane przez Skarb Państwa w wysokości prawie 25 mld zł zostało zaliczone tylko do długu liczonego według metodologii unijnej, natomiast krajowej już nie.

W 2010 r. państwowy dług publiczny wzrósł do 747,9 mld zł, a jego relacja do PKB do 52,8 proc. Oznacza to, że został przekroczony I próg ostrożnościowy, określony w ustawie o finansach publicznych na poziomie 50 proc. Pojawiło się także zagrożenie przekroczenia kolejnego progu w wysokości 55 proc. Konsekwencją tego byłaby konieczność podjęcia drastycznych kroków na rzecz zrównoważenia finansów publicznych. NIK dostrzega podjęte przez rząd decyzje mające na celu ograniczenie nierównowagi. Jedną z nich była dokonana w tym roku zmiana proporcji podziału składki emerytalnej pomiędzy FUS i OFE. W „Programie konwergencji" Rząd wskazał także na potrzebę objęcia kontrolą poziomu wydatków sektora instytucji rządowych i samorządowych.

[...]

Wysoki Sejmie!
Wraz z analizą wykonania budżetu państwa Najwyższa Izba Kontroli przedstawiła także analizę realizacji założeń polityki pieniężnej. Realizację założeń polityki pieniężnej w 2010 r. NIK oceniła pozytywnie.
Naszym zdaniem, organy Narodowego Banku Polskiego, w tym Rada Polityki Pieniężnej, uwzględniając przebieg realnych procesów w gospodarce, podejmowały działania zgodne z przyjętymi na rok 2010 założeniami polityki pieniężnej. Kontynuowano strategię bezpośredniego celu inflacyjnego, zakładającą jego realizację na poziomie 2,5 proc. z symetrycznym przedziałem odchyleń plus/minus jeden punkt procentowy. Inflacja w całym roku kształtowała się w wyznaczonym przedziale odchyleń od celu inflacyjnego. Podwyższony poziom inflacji w stosunku do celu, jaki wystąpił na początku i w końcu roku, był rezultatem zwiększenia cen energii, paliw, wyrobów tytoniowych oraz żywności.

Panie Marszałku! Wysoki Sejmie!
Ogólna ocena wykonania budżetu państwa jest pozytywna. Sprawozdanie Rady Ministrów z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2010 roku przekazuje prawdziwy obraz wykonania dochodów, wydatków oraz należności i zobowiązań. Kolegium Najwyższej Izby Kontroli, w czerwcu podjęło uchwalę, w której wyraziło pozytywną opinię w sprawie udzielenia Radzie Ministrów absolutorium za 2010 r. Oceniając pozytywnie wykonanie budżetu państwa w 2010 r., Kolegium NIK zwróciło jednak uwagę na zaostrzanie się problemów związanych z narastaniem nierównowagi finansowej sektora finansów publicznych.
Dziękuję za uwagę."

Źródło: nik.gov.pl Najwyższa Izba Kontroli (lipiec 2011)